Kunst­werk in Alve­rin­gem her­in­nert aan ver­dwe­nen dorp Sint-Rijkers

Aan de kruising van de huidige Papestraat en Sint-Rijkersstraat, net buiten het centrum van Alveringem, stond ooit de kerk met daarnaast het kerkhof en de pastorij van het kleine dorp Sint-Rijkers. De oudste geschreven bron over de kerk is van het jaar 1086. Vanaf de 16de eeuw verloor het dorp aan betekenis en kwam de kerk in verval. Ze werd tijdens de Franse revolutie verwoest en uiteindelijk helemaal afgebroken in 1812. De grond waar de kerk op stond, werd als weiland gebruikt. Van de kerk, het kerkhof en de pastorij van Sint-Rijkers was niets meer te zien. Het dorp verdween uit het landschap, maar niet uit de herinneringen. Het gaf zijn naam aan de ruilverkaveling Sint-Rijkers, een inrichtingsproject van de Vlaamse overheid.

Aan het begin van de jaren 2000 werd één van de weilanden omgezet naar akkerland. Bij het ploegen kwam sindsdien geregeld bouwmateriaal, aardewerk en menselijk bot aan de oppervlakte. De ruilverkaveling, die in 2009 van start ging, liet de Universiteit Gent een geofysische scan van de bodem uitvoeren. Uit de scan en enkele controleboringen bleek dat er effectief nog waardevolle archeologische resten van de kerk in de bodem aanwezig waren. Daarom besliste de ruilverkaveling om de site van de verdwenen kerk met kerkhof en pastorij te beschermen door ze, in samenwerking met het gemeentebestuur van Alveringem, uit landbouwgebruik te nemen en er een kunstproject te realiseren.

In 2022 werd een bestek uitgeschreven voor het ontwerpen, leveren en plaatsen van een landmark: een bouwwerk of landschapselement dat een oriëntatiepunt is in de omgeving. De landmark moest enerzijds de verdwenen kerk oproepen en anderzijds een rustpunt creëren dat uitzicht biedt op het landschap. 9 offertes werden door een jury beoordeeld. Beeldend kunstenaar Marc Cordenier (°1959, Poperinge) kwam als winnaar uit de bus. Hij trok ter plaatse het werk op: een monolithisch blok uit verlijmde snelbouwsteen. Binnenin zijn de cilindervormige wanden uitgekapt, zodat ribben ontstaan zijn die naar de hemel verwijzen. 

Een wenteltrap in cortenstaal roept associaties op met de trap in een kerk die naar de preekstoel leidt. Het bouwwerk legt daarmee een link naar de verdwenen kerk en naar het spirituele verleden van de site. Bovenaan de trap toren je als bezoeker enkele meters boven het landschap uit. Het kunstwerk kreeg de naam “De ziel van Sint-Rijkers”. De exacte locatie van het werk op de site is afgestemd op de resultaten van het geofysisch onderzoek van de bodem om de archeologische resten maximaal te bewaren. 

Ook op de archeologische site Klarewal, vlakbij de site van de verdwenen kerk, wordt de komende maanden in opdracht van de ruilverkaveling Sint-Rijkers een kunstwerk gebouwd.