Vlaams Par­le­ment keurt stik­stof­de­creet goed, land­bouw­or­ga­ni­sa­ties gaan hoger­op: ​“Boe­ren zien wei­nig toekomst”

Het stikstofdossier heeft al een lange weg afgelegd. In Vlaanderen dwarrelt er jaarlijks 25 kg stikstof neer per hectare. Die verzuurt de bodem, en dat is niet goed voor plant, mens en dier.

Daarom wil de Vlaamse regering maatregelen nemen om de stikstof te minderen. Zo wil ze tegen 2030 de veestapel verminderen, met een derde minder varkens. En moeten landbouwers ook investeren in bijvoorbeeld luchtwassers om de stikstofuitstoot te beperken.

Na drie jaar onderhandelen, 20.000 bezwaarschriften, vakbondsacties en twee kritische juridische adviezen van de Raad van State, zetten N-VA, Open VLD en CD&V door en keuren ze het stikstofdecreet goed.

Al is er binnen die meerderheid geen eensgezindheid, zo was Bart Dochy, burgemeester van Ledegem (CD&V) afwezig tijdens de stemming. “Het is een heel complex dossier en ik ben van mening dat het draagvlak bij de landbouwers nog niet helemaal gemaakt is. In deze heb ik mijn boerenhart gevolgd. Het is ook een duidelijk signaal naar de politiek, naar mijn collega’s dat er verder moet gewerkt worden aan dit dossier, dat dit een overgangsdecreet kan zijn en dat we heel snel de omslag moeten maken van dat depositiebeleid naar dat emissiebeleid.

Een emissiebeleid, ofwel stikstofuitstoot. Dat is wat landbouworganisaties al van in het begin vragen: kijken welke uitstoot boerderijen hebben en niet enkel kijken naar de totale stikstofneerslag in de bodem.

Maar dat systeem komt er pas vanaf 2030, te laat klinkt het.

“Wij zijn er vast van overtuigd – en dat wordt ook gesteund door wetenschappers - dat wat men vandaag gebruikt als cijfers: de totale uitstoot vanuit de landbouw, dat dit niet overeen stemt met de realiteit”, zegt Hendrik Vandamme van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS).

“Men interpreteert het gedrag van de verschillende moleculen niet op de juiste manier, om toch maar te kunnen doorgaan met dit decreet in het voordeel van industriële exploitaties die ook stikstof uitstoten.”

Ook houdt de regering geen rekening met de grondwet, zegt het ABS. Daarom stappen ze samen met de Boerenbond naar het Grondwettelijk Hof om het decreet te laten vernietigen. Maar dat kan nog maanden tot jaren duren. Intussen wordt de onzekerheid voor landbouwers nog groter.

Landbouwer Karl Maes heeft zowel varkens, als pluimvee. De helft van zijn stallen zijn al ammoniakarm. Zijn huidige vergunning loopt nog tot 2026. Volgens de politiek is er een wettelijk kader nodig – een decreet – om een vergunningsstop te vermijden.

Maar een decreet dat misschien wordt geschorst, betekent nog meer onzekerheid. En dus stellen landbouwers – en ook Karl - hun investeringen uit. “De bedoeling was om verder te investeren als we een duidelijk kader hadden. Ook asbestsanering waren we mee bezig. Vandaag wordt dat allemaal on hold gezet omdat er geen decreet is dat toekomstperspectieven biedt”, zegt de landbouwer uit Lendelede.

Ook de steunmaatregelen zijn niet genoeg, klinkt het. “Wij kunnen nog maatregelen nemen op stalniveau, maar wij zitten met de grootste onzekerheid over het aantal dieren dat we nog zouden kunnen houden. We kunnen geen stal bouwen om over vijf jaar het nieuws te krijgen dat we volledig verkeerd waren. We zitten met afschrijvingstermijnen van vijftien jaar en nu is het plan tot 2030, dat is maar zes jaar.”

De boerenbond zegt dat er niet geluisterd is naar het advies van De Raad van State. Maar volgens dat advies zouden nog minder landbouwers op vandaag in aanmerking komen voor een nieuwe vergunning. “Maar dan weet je waar je staat. Dan kan je investeren. Nu staan wij met onze rug tegen de muur en we worden er letterlijk doorgeduwd”, zegt landbouwer Karl Maes.

De Vlaamse werkgeversorganisatie Voka en de chemiefederatie Essenscia zijn dan weer blij met het stikstofdecreet, omdat er volgens hen nu weer duidelijkheid komt over de regels om vergunningen te krijgen.