‘Geschil­der­de kaart van het Brug­se Vrije’ uit 1571 is erkend als Vlaams Topstuk

Pieter Pourbus kreeg in 1561 de vraag van het Brugse Vrije, de grootste en rijkste kasselrij van het Graafschap Vlaanderen, om een kaart te schilderen van haar hele territorium. Pourbus werkte tien jaar lang aan zijn magnum opus en heeft hiervoor zelf meetwerk uitgevoerd.

Het schilderij is uniek door de combinatie van schaal, afmetingen en de vele details. ‘De geschilderde kaart van het Brugse Vrije’ is een uitzonderlijk grote (23,6 m²) en één van de nauwkeurigste kaarten uit die tijd.

"Pourbus’ cartografisch oeuvre is, hoewel minder bekend dan zijn schilderijen en portretten, minstens even opzienbarend”, vertelt dr. Jan Trachet (UGent). “Pourbus is de eerste kaartmaker in Vlaanderen over wie we met zekerheid kunnen zeggen dat hij triangulatie heeft toegepast, een wiskundige methode voor cartografie die voor die periode erg vernieuwend was”, aldus Trachet.

Bovendien blijkt ook de topografische inhoud op de kaart na archeologische evaluatie erg minutieus afgebeeld en dus heel waardevol voor verder historisch onderzoek.

Van de oorspronkelijke kaart blijft vandaag slechts een vierde van de totale oppervlakte gespaard. Het bewaarde fragment stelt het noordoostelijk gedeelte van het Brugse Vrije voor, van Brugge tot Zeeland (ongeveer de regio die onlangs nog erkend werd als het Landschapspark van de Zwinstreek).

“De gedetailleerde kaart werd gemaakt op een schakelpunt in de geschiedenis en is daardoor een laatste getuige van het laatmiddeleeuwse kustlandschap voordat de Tachtigjarige Oorlog en moderne inpolderingen grote delen van het landschap voorgoed zouden veranderen. We wisten al langer dat dit een topwerk was, en zijn dan ook verheugd dat Vlaanderen het nu heeft erkend als Topstuk", zegt Brugs schepen van Cultuur Nico Blontrock.