Bijzondere vondst in Gasthuisbossen: zinkgat leidt naar ondergrondse Duitse WOI-schuilplaats
In Ieper is een bijzondere vondst gedaan in de Gasthuisbossen aan de Werviksestraat. Per toeval heeft een wandelaar daar een ondergrondse houten schuilplaats uit de Eerste Wereldoorlog ontdekt. Een verzakking of zinkgat op een wandelpad trok zijn aandacht. De vondst is uniek want uitzonderlijk goed bewaard. De schuilplaats is door archeologen in kaart gebracht en de put is intussen dicht, uit veiligheid.
Het Agentschap Onroerend Erfgoed onderzocht de plaats, samen met de provinciale dienst Erfgoed.
BEKIJK: Zo zag het zinkgat eruit in de Gasthuisbossen (Beelden Dienst Erfgoed, Provincie West-Vlaanderen):
Toevallig ontdekt
“Tijdens een wandeling in de Gasthuisbossen ontdekte een wandelaar een verzakking in een van de paden”, vertelt provinciaal archeoloog Wouter Gheyle. “Omdat de locatie op een voormalige Duitse verdedigingslinie uit de Eerste Wereldoorlog ligt en er houten balken zichtbaar waren in de ontstane holte, vermoedde de provinciale dienst Erfgoed dat het om een archeologische vondst ging. De vondst werd gemeld aan het Agentschap Onroerend Erfgoed, dat bevoegd is om dergelijke toevalsvondsten te onderzoeken en te registreren.”
Archeoloog Sam De Decker van het Agentschap onderzocht het zinkgat samen met provinciaal archeoloog Wouter Gheyle en met hulp van de provinciale Groendienst. Het doel was om de vondst grondig te documenteren en het wandelpad veilig te stellen om verdere verzakkingen te voorkomen.
(c) Dienst Erfgoed, Provincie West-Vlaanderen
Wat is ontdekt? Een ondergrondse houten schuilplaats uit WOI
“De archeologen ontdekten een goed bewaarde, ondergrondse houten schuilplaats uit de Eerste Wereldoorlog. Het dak van de schuilplaats was gedeeltelijk ingestort, waardoor een deel van de grond was ingezakt en het zinkgat was ontstaan. Deze schuilplaats, wellicht in 1917 gebouwd door Duitse soldaten, was bereikbaar via een trap en een tunnel, vermoedelijk vanuit een loopgraaf zichtbaar op oude luchtfoto’s, zo’n 5 à 10 meter ten noorden van de vondst. Vanwege instabiliteit werd de tunnel niet verder uitgegraven en gevolgd.”
“De houten schuilplaats, met afmetingen van ongeveer 160 x 240 cm en een hoogte van 165 cm, was uitzonderlijk stevig gebouwd met dikke balken en een plafond van boomstammen. Hoewel het dak in slechte staat verkeerde en instortingsgevaar opleverde, bleef de vloer, op 3,2 meter diepte, opmerkelijk goed bewaard. Om het onderzoek mogelijk te maken en het pad te stabiliseren, werden de resterende boomstammen van het dak verwijderd.”
BEKIJK: Zo werd de schuilplaats opgegraven in de Gasthuisbossen (Beelden Dienst Erfgoed, Provincie West-Vlaanderen):
Unieke vondst: houten dak is intact
Het vinden van een schuilplaats in deze omstandigheden is uniek.
“Dit is de eerste keer dat een compleet houten dak intact werd gevonden, en de houten constructie in zijn geheel zo goed bewaard bleef. Deze vondst biedt nieuwe inzichten in de bouwtechnieken van dergelijke schuilplaatsen en de omstandigheden waarin ze werden gebruikt”, zegt Wouter Gheyle.
“Bovendien werden elektriciteits- of communicatiekabels aangetroffen die de schuilplaats binnenkwamen via de toegangstunnel. De massieve bouwwijze, met heel stevige balken, is ook nog niet veel aangetroffen.
Verder was de ruimte volledig leeg; behalve constructiemateriaal zoals ijzeren verbindingshaken en pinnen in de balken waren er geen achtergelaten voorwerpen. Dit wijst erop dat de schuilplaats volledig ontruimd werd bij het verlaten van de linie.”
“Dit is de eerste keer dat een compleet houten dak intact werd gevonden, en de houten constructie in zijn geheel zo goed bewaard bleef."
BEKIJK: Dit is de 3D-voorstelling van de schuilplaats (Beelden Agentschap Onroerend Erfgoed, Vlaamse overheid):
Verder onderzoek
“De schuilplaats werd uitgebreid gedocumenteerd. Er zijn gedetailleerde foto’s gemaakt, de locatie werd met GPS vastgelegd, en een landmeter van het Agentschap Onroerend Erfgoed maakte een 3D-model van de constructie. Omdat de vondst niet direct bedreigd wordt, bleef de houten constructie in situ behouden; de schuilplaats blijft dus zitten op de originele locatie. Om het wandelpad weer veilig te maken, werd de holte gevuld met aarde en zorgvuldig dichtgemaakt.”
Het Agentschap Onroerend Erfgoed publiceert binnenkort een rapport met de resultaten van het onderzoek. De vondst zal ook een belangrijke bijdrage leveren aan een studie van de Universiteit Gent, waar een archeologiestudent onderzoek doet naar ondergrondse houten constructies uit de Eerste Wereldoorlog. Deze unieke vondst zal daar een mooie plaats in krijgen”, besluit Wouter Gheyle.
(c) Dienst Erfgoed, Provincie West-Vlaanderen
